2. Mızraklı İlmihal'de oruçluların bayramı

Eseri ana hatlarıyla kısaca tanıttıktan sonra şimdi lafı daha fazla uzatmadan incelemeyi vadettiğimiz bölüme geçebiliriz.

 Mızraklı İlmihal'de müellif hazretleri; "Oruç tutanların bayramı üç nevidir: Cahiller(in) bayramı, âlimler(in) bayramı, enbiyâ ve evliyâ(nın) bayramı." diyerek üç türlü bayramdan bahsediyor ve ardından şöyle tafsilata geçiyor: "'Ve cahiller bayramı; akşam oldukta iftar ederler, istediklerini yerler ve içerler, 'Bizim bayramımız budur.' derler. Âlimler bayramı; akşam oldukta iftar ederler, 'Eğer Allahu azimü’ş-şân tuttuğumuz oruçtan razı oldu ise bizim bayramımız budur, eğer razı olmadı ise bizim halimiz nice olur?' deyü tefekkür ederler. Amma enbiyâ ve evliyâ bayramı rü’yetullahtır (Allah’ı görmektir). Onlar Allahu azimü’ş-şân’ın rızasına müştaktırlar (arzulamaktadırlar)." (Mızraklı İlmihal, Yasin Yay., s. 28).

Görüldüğü üzere kısaca müellif bize şunları söylemek istiyor:

Oruç tutup da iftar zamanı yalnız açlıktan kurtulup yiyecek-içeceğe kavuşmayı bayram zannedenler vardır ki bunlar cahillerdir. Bunlar iftara kavuşunca bundan büyük bayram yok zannederler. Çünkü orucu yalnız bu kadar anlayabilmişlerdir.

Oruçla Allah'ın rızasını umup onu elde etmeyi bayram görenler vardır ki onlar âlimlerdir. Bu elbette güzel bir bayramdır ancak daha güzeli vardır: Tuttukları oruçla hem rızâ-i ilâhiye hem de Cemalullâha mülâkî olmak isteyenlerin, yani enbiyâların ve evliyâların bu nimete erecekleri günkü bayramları; işte bu bayram gerçek bayramdır.

İlmihaller bizlere hayatın her haliyle ilgili davranış disiplini sunan eserlerdir. Mızraklı İlmihal ise yazıldığı tarihten itibaren bu bilgileri toplumun her kesimine aktarabilme özelliğiyle ilmihal türü eserler arasında şâheser konumundadır. Tarih boyunca etkisini böylesine uzun bir süre korumayı başaran pek az kitap yazılabilmiştir.

Allahu Teâlâ tuttuğumuz oruçlarla mecaz bayramlardan geçip hakiki bayrama vâsıl olabilmeyi hepimize nasip eylesin.

Yazımızı üstadın şu dizeleriyle bitirelim:

"Yandı kitap dağlarım, ne garip bir hal oldu,

Sonunda bana kalan, yalnız ilmihal oldu.."

----------------------------------------------------------------------------------

Gönül gel seninle seyran edelim

Canibime varıp bayram edelim

Deydinlerde ihvan 'la sabah eylerim

Zevk-i cavidanla geçer günümüz

Geceler bizim makanımızdır

Gündüzler sukut hallerimizdir

Emine giden yollarımızdır

Cezbemiz aşkımız tükenmez bizim  

Bayramımız bu gün mübarek olsun

Gönlümüz aşk ile sefalar bulsun

Cemalini görmek nasibim olsun

Erenler,yarenler bayramımız var

-nevzat-